Ubezpieczenia na życie, a właściwie ubezpieczenia na wypadek śmierci, w swoich pierwotnych założeniach miały zapewniać świadczenia rodzinie i osobom pozostającym na utrzymaniu osoby ubezpieczonej, w przypadku jej śmierci. Obecnie na rynku można także znaleźć połączenie klasycznego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniem kapitałowym, czyli z elementem oszczędnościowym. W ten sposób, w zamian za dodatkową składkę, towarzystwa ubezpieczeniowe gwarantują wypłatę dodatkowych świadczeń nie tylko rodzinie i osobom pozostającym na utrzymaniu ubezpieczonego, lecz również właścicielowi ubezpieczenia na życie. Dzieje się to w chwili osiągnięcia określonego wieku lub rezygnacji z ubezpieczenia.
W zależności od udziału w ubezpieczeniu na życie elementu oszczędnościowego, dzielimy je na trzy grupy:
A. Ochronne
Podstawowym i jedynym celem tego rodzaju produktów jest ubezpieczenie na życie. Mogą je kupić na określony czas lub na całe życie. Wypłata sumy ubezpieczenia w tego typu ubezpieczeniach następuje wyłącznie w przypadku śmierci, pod warunkiem, że dojdzie do niej w czasie obowiązywania okresu ubezpieczenia. Nie istnieje tu możliwość gromadzenia kapitału. Coraz częściej ubezpieczenia ochronne stanowią wymaganą przez bank formę zabezpieczenia kredytu lub pożyczki. W takich przypadkach suma ubezpieczenia jest dopasowana do wysokości długu.
B. Ochronno-oszczędnościowe
Ten rodzaj ubezpieczeń na życie został stworzony przede wszystkim po to, by ze środków wpłacanych na ubezpieczenie korzystała nie tylko twoja rodzina, w przypadku śmierci osoby ubezpieczonej. Beneficjentem, czyli osoba uprawnioną do wypłaty sumy ubezpieczenia, może być sam ubezpieczony, a także jego bliscy za jego życia. Wykupując to ubezpieczenie decydujemy się na to, że nasza składka będzie dzielona pomiędzy klasyczne ubezpieczenie życiowe a program oszczędnościowy. W zależności od podziału oraz terminu wypłaty zgromadzonych środków, ubezpieczenia ochronno-oszczędnościowe możemy podzielić na cztery kategorie:
1. Ubezpieczenia kapitałowe (zwane ubezpieczeniami życie i dożycie). Składki z tytułu tego ubezpieczenia są znacznie wyższe niż w przypadku standardowych ubezpieczeń na życie. Towarzystwo dzieli składkę w ten sposób, że jedną część przeznacza na udzielenie ochrony, a drugą inwestuje. Ryzyko inwestycji leży po stronie ubezpieczyciela. Pozyskane środki lokowane są zazwyczaj w dłużne papiery wartościowe (np. obligacje).
2. Ubezpieczenia połączone z funduszem. Co do zasady podział składki ubezpieczeniowej dokonywany jest w podobny sposób jak w ubezpieczeniach na życie i dożycie. Środki inwestowane są jednak nie w papiery wartościowe o stałej stopie dochodu, ale jednostki towarzystw inwestycyjnych. W ten sposób zwiększa się zarówno możliwy do osiągnięcia zysk ubezpieczonego, jak i jego ryzyko inwestycyjne. Sam klient może dokonać wyboru, w jaki rodzaj funduszu będzie inwestował ubezpieczyciel; może to być zarówno fundusz stabilny, inwestujący w papiery dłużne, jak i fundusz agresywny, obracający akcjami. W takim przypadku klient zgadza się na wypłatę świadczenia zależną od wartości jednostek uczestnictwa zgromadzonych na jego rachunku.
3. Ubezpieczenia rentowe. Te rodzaje ubezpieczeń na życie najbardziej przypominają konta zakładane w funduszach emerytalnych. Są to bowiem ubezpieczenia gwarantując okresowe lub dożywotnie świadczenia w zamian za stałą składkę. Konstrukcja jest następująca: z jednej strony określa się wartość i czas wpłacania składki, a z drugiej określa się okres wypłaty świadczenia.
4. Ubezpieczenia posagowe. Te ubezpieczenia są bardzo podobne do ubezpieczeń rentowych. Ich beneficjentem nie jest jednak ubezpieczony, ale jego dzieci i wychowankowie. Kiedy więc dziecko osiąga określony wiek, towarzystwo wypłaca mu zgromadzony kapitał.
Uzupełnieniem powyżej wymienionych ubezpieczeń na życie może być dodatkowe ubezpieczenia wypadkowe i zdrowotne.
C. Oszczędnościowe
Ubezpieczenia oszczędnościowe są produktami posiadającymi budowę modułową. Umożliwia to dokonywanie zmian w ich konstrukcji podczas ochrony ubezpieczeniowej. Zmiany mogą dotyczyć zarówno ryzyk objętych ochroną ubezpieczeniową, jak i sumy ubezpieczenia.
Składka, którą płaci się w ubezpieczeniach życiowych jest wypadkową ryzyka oraz sumy ubezpieczenia. W ten sposób im mniejsze ryzyko, tym niższa składka, a im większa kwota ubezpieczenia, tym składka wyższa. Suma ubezpieczenia stanowi granicę odpowiedzialności finansowej zakładu ubezpieczeń.
Istotne jest, że w przypadku ubezpieczenia życiowego występują trzy podmioty: ubezpieczający, ubezpieczony oraz uposażony. Ubezpieczający wykupuje polisę i jest zobowiązany do wpłacania składki. Ubezpieczający może ubezpieczyć siebie lub osobę trzecią. Ubezpieczony jest osobą, której życie lub zdrowie jest ubezpieczone. Ostatni podmiot to uposażony. Jest on osobą uprawnioną do otrzymania świadczenia w przypadku zaistnienia okoliczności zobowiązujących towarzystwo do wypłaty sumy ubezpieczenia.